หลายครั้ง ที่คนเรามักเลือกให้กำลังใจตัวเองด้วยการคิดถึงความทรงจำดีๆในชีวิตที่ผ่าน พ้น เพื่อใช้เป็นแรงขับให้ดิ้นรนกันไปในปัจจุบันขณะ หาก แต่ในสังคมก็ยังมีคนอีกจำนวนหนึ่งที่ยังคงถูกกักตรึงไว้ด้วยความทรงจำที่เลว ร้าย เฉกเช่น “อาบา แชตุกุ” เด็กหนุ่มอายุ 24 ปี จากบ้านพญาไพร ตำบลเทิดไทย อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ที่ครั้งหนึ่งชีวิตถูกโยนทิ้งลงถังขยะอย่างไม่ใยดี ชะตาชีวิต ของอาบาก็ไม่ต่างไปจากคนไร้สัญชาติคนอื่นที่รู้สึกว่าถูกจำกัดสิทธิ ทำให้เขาต้องตกเป็นเหยื่อของความอยุติธรรมและความไม่เท่าเทียมในสังคม ชีวิตซึ่งเปรียบเหมือนนกน้อยที่ถูกจองจำในกรงแห่ง “การ ไร้สัญชาติ” การได้มาซึ่ง อิสระจึงไม่ใช่เรื่องง่ายนักที่เด็กหนุ่มอย่างเขาจะเข้าถึง แต่นอกจากเขาจะต้องต่อสู้กับกับแรงกดดันภายนอกเช่นนี้แล้ว อาบายังต้องปะทะกับแรงกดดันภายในที่ผุดจากความทรงจำอันโหดร้ายซึ่งเปรียบ เสมือนฝันร้ายที่ตามมาหลอกหลอนกว่า 10 ปี นับตั้งแต่ครั้งแรกของการยื่นคำร้องขอความเป็นไทย อาบายื่นคำร้องขอสัญชาติไทยครั้งแรกด้วยความอนุเคราะห์ของโรงเรียน เมื่อครั้งยังเรียนอยู่ชั้นป.4 ด้วยกำลังใจจากน้ำคำของอาจารย์บวกกับความหวังแจ่มจรัสที่ปลายอุโมงค์ซึ่งเคย มืดดับมาตั้งแต่เกิด ทำให้อาบาหวังและเชื่อจนหมดใจว่าสักวันเขาต้องได้สัญชาติ แต่ชีวิตไม่ใช่ละครเพราะมันน้ำเน่ากว่าละครหลายเท่านัก เมื่ออาบาพบว่าหนังสือยื่นคำร้องขอสัญชาติของเขากลับไปนอนแน่นิ่งอยู่ในถัง ขยะของโรงเรียนแทนการส่งถึงมือผู้ใหญ่ที่จะเป็นผู้หยิบยื่นความเป็นไทยแก่ เขา “พอเห็นอย่างนั้นก็รู้เลยว่าจบแล้ว ในเมื่อคำร้องยังอยู่ที่นี่ อยู่ในถังขยะ!!!! ก็รู้เลยว่าไม่ได้แล้วสัญชาติไทย แล้วด้วยความที่ตอนนั้นเรายังเด็ก ก็ได้แค่คิดว่าทำไมครูบอกว่าจะช่วยแล้วไม่ทำอย่างที่พูด ไม่ได้ถาม ไม่ได้เอาคำร้องไปให้ครูด้วย ได้แค่คิดจึงเป็นเรื่องที่ฝังใจมาตลอดจนถึงวันนี้”
อาบาเล่า ถึงความทรงจำชวนปวดร้าว ซึ่งเชื่อว่าหากคำบอกเล่านี้ออกจากปากของเด็กชายอาบาเมื่อกว่า 10 ปีที่แล้ว เราคงได้สัมผัสกับความรู้สึกปวดร้าวจากรอยปริของหัวใจดวงน้อยๆที่เกิดจากการ ทำร้ายโดยไม่เจตนาของผู้ใหญ่แทนคำพูดที่เคลือบแฝงไว้ด้วยความบอบช้ำเมื่อ ครั้งเก่าก่อนเช่นนี้เป็นแน่ อาบาเรียน จนถึงป.6 ก็ต้องออกมาช่วยทางบ้านทำงาน เนื่องจากฐานะทางบ้านยากจน อีกทั้งแม่ยังเสียชีวิตเมื่อครั้งเขายังเรียนอยู่ชั้นป.5 ภาระหน้าที่ในการดูแลครอบครัวจึงตกแก่ลูกชายคนกลางเช่นเขา เมื่อพี่สาวคนโตและน้องชายคนเล็กได้แยกออกไปมีครอบครัว ทั้งที่ความฝันสูง สุดของเขาคือการเป็นครู ครูที่เขาคิดว่าต้องเป็นผู้ให้โอกาส เพียงเพราะเขาอยากเห็นเด็กๆได้รับโอกาสดีๆในชีวิตแทนการเห็นความหวังต้องจบ สิ้นลงที่ถังขยะเพราะความไม่รับผิดชอบของผู้ใหญ่ในสังคม
“ตอนเด็กๆฝันอยากเป็นครู เพราะอยากช่วยเหลือเด็กด้อยโอกาส และผมคิดว่าความไม่รับผิดชอบของครูในครั้งนั้นก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ทำให้ผม อยากเป็นครู เพราะมันฝังใจผมมาตลอด ลืมไม่ลงจริงๆ”
แม้ว่า เส้นทางสายฝันของเขาจะมืดดับลงไป แต่สิ่งหนึ่งที่อาบาบอกว่าไม่เคยถอดใจเลยแม้แต่วินาทีเดียวคือการต่อสู้ทุก วิถีทางเพื่อให้ได้มาซึ่งสัญชาติไทย เพราะเขาเชื่ออย่างที่สุดว่า “สัญชาติ ไทย” คือสิ่งที่จะนำมาซึ่ง “สิทธิ” ซึ่งเป็นมาตรชี้วัดความเท่าเทียมของคน ความเท่าเทียมที่จะทำให้เขาไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบอย่างอยุติธรรมอย่างที่ ผ่านมา
“มีอยู่ครั้งหนึ่งที่ผมและเพื่อนๆต้องไป ส่งกาแฟที่เชียงใหม่แล้วเจอด่าน พอตำรวจเขาเห็นว่าเราไม่มีสัญชาติก็เลยคุมตัวผมไว้ และบอกกับเพื่อนๆของผมว่าค่อยมารับผมตอนขากลับพร้อมกับเหล้าขวดหนึ่ง วันนั้นผมหมดไปพันห้า เพราะต้องให้ใต้โต๊ะตำรวจเป็นเหล้านอก 1 ขวด ทั้งๆที่เรารู้ว่าเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง แต่เราก็พูดอะไรไม่ได้ จะเอาสิทธิที่ไหนไปพุดในเมื่อเราไม่มีสัญชาติ ทำให้ผมยิ่งเห็นความสำคัญของการมีสัญชาติ ถ้าผมมีสัญชาติก็คงไม่ต้องเสียเงินให้กับ “ผู้มีอำนาจ” อย่างวันนั้น”
นี่คือคำ ให้การที่คละคลุ้งไปด้วยหลากความรู้สึก หนึ่งนั้นน่าจะเป็นการเสียดสีกลายๆที่ต้องการสื่อสารไปยังผู้มีอำนาจเสีย กระมัง
“ฟ้า หลังฝน” คงเป็นคำนิยามที่ชัดเจนที่และลงตัวที่สุดกับช่วงเวลาต่อจากนี้ไปของอาบา หลังจากที่ต่อสู้มายาวนานกว่า 10 ปี ด้วยขณะนี้การดำเนินเรื่องอยู่ระหว่างการสอบสวนประวัติซึ่งเป็นขั้นตอนสุด ท้ายก่อนการได้รับการอนุมัติสัญชาติ และเขาก็เชื่อเหลือเกินว่า “สัญชาติ” ไทยจะเป็นใบเบิกทางที่จะทำให้เขาได้ทำและได้รับสิ่งดีๆในชีวิต ทั้งหน้าที่การงาน เศรษฐกิจการเงิน คุณภาพชีวิต และการสร้างประโยชน์ให้กับประเทศชาติด้วยวิธีการต่างๆเท่าที่จะสามารถ รวมทั้งการใช้สิทธิเลือกคนดีเข้าไปพัฒนาบ้านเมือง–นี่คือสิ่งที่เขาวาดหวัง
“ผมชอบเสื้อเหลืองนะ เพราะมันทำให้ผมรู้สึกว่าเรามีในหลวงคนเดียวกัน” คำพูดสุดท้ายที่คน (ไทย) ซึ่งกำลังจะได้สัญชาติไทยทิ้งไว้ ก่อนจากไปด้วยชาย (ไร้สัญชาติ) ที่สวมเสื้อเหลือง..
